รู้จักใบดำ-ใบแดง-ใบส้ม-ใบเหลือง กรณีเลือกตั้งไม่โปร่งใส มีเกณฑ์การตัดสินอย่างไร

สำหรับอำนาจหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง หรือ กกต. ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2566 โดยสามารถสั่งระงับสิทธิสมัครรับเลือกตั้ง หรือ สั่งให้มีการเลือกตั้งใหม่ ในกรณีพบความไม่โปร่งใสในการเลือกตั้งแต่ละเขตพื้นที่เลือกตั้งได้ หรือ ที่เรียกว่าการแจกใบต่าง ๆ (ใบเหลือง ส้ม แดง ดำ) ซึ่งสามารถให้ได้ทั้งก่อนประกาศผลการเลือกตั้ง และ หลังประกาศผลการเลือกตั้ง โดยมีรายละเอียด ดังนี้

ก่อนประกาศผลการเลือกตั้ง

[ใบส้ม] : ก่อนประกาศผลการเลือกตั้ง ถ้า กกต. สืบสวนหรือไต่สวนแล้วเห็นว่ามีหลักฐานอันควรเชื่อได้ว่า ‘ผู้สมัคร’ กระทำการหรือก่อให้ผู้อื่นกระทำ สนับสนุนหรือรู้เห็นเป็นใจให้บุคคลอื่นกระทำการดังกล่าวหรือรู้ว่ามีการกระทำแล้วแต่ไม่ดำเนินการระงับการกระทำนั้น ให้ กกต. สั่งระงับสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้สมัครนั้นเป็นการชั่วคราวเป็นระยะเวลาไม่เกิน 1 ปี และในกรณีผู้นั้นได้คะแนนอยูู่ในลำดับที่จะได้รับเลือกตั้งให้สั่งยกเลิกการเลือกตั้งและให้มีการเลือกตั้งใหม่

[ใบเหลือง] : ก่อนหรือในวันเลือกตั้ง เมื่อ กกต. สืบสวนหรือไต่สวนแล้วหรือพบเห็นการกระทำที่มีเหตุอันควรสงสัยว่าการเลือกตั้งมิได้เป็นไปโดยสุจริตหรือเที่ยงธรรมหรือเป็นไปมิชอบด้วยกฎหมาย กกต. มีอำนาจสั่งยกเลิกการเลือกตั้งและสั่งให้มีการเลือกตั้งใหม่ได้

…

หลังประกาศผลการเลือกตั้ง

[ใบเหลือง] : เมื่อประกาศผลการเลือกตั้งแล้วปรากฏหลักฐานอันควรเชื่อได้ว่าการเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งใดมิได้เป็นไปโดยสุจริตหรือเที่ยงธรรม แต่ไม่ได้ความชัดว่าเป็นการกระทำของผู้ได้รับเลือกตั้ง ให้ กกต. ยื่นคำร้องต่อศาลฎีกาเพื่อพิจารณา ในกรณีศาลฎีกาวินิจฉัยว่าการเลือกตั้งนั้นมิได้เป็นไปโดยสุจริตหรือเที่ยงธรรม ให้ศาลสั่งให้มีการเลือกตั้งใหม่สำหรับเขตเลือกตั้งนั้น

[ใบแดง/ใบดำ] : เมื่อ กกต. สั่งระงับสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้สมัคร (ใบส้ม) หรือภายหลังประกาศผลการเลือกตั้งแล้ว ถ้ามีหลักฐานอันควรเชื่อได้ว่าผู้สมัครหรือผู้ใดการกระทำอันเป็นการทุจรติในการเลือกตั้ง หรือรู้เห็นกับการกระทำของบุคคลอื่น ให้ กกต. ยื่นคำร้องต่อศาลฎีกา เพื่อสั่งให้เพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้ง (ใบดำ) หรือเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง (ใบแดง) ของผู้นั้น