หลายๆ คน อาจจะสับสนว่า “วันครู” กับ “วันไหว้ครู” คือวันเดียวกันไหม? แล้วถ้าไม่ใช่ แตกต่างกันอย่างไร สำคัญแค่ไหน?
- “วันครู” กำหนดขึ้นให้ตรงกับวันที่ 16 มกราคมของทุกปี
- “วันไหว้ครู” จะจัดขึ้นหลังเปิดภาคการศึกษาใหม่ หรือตรงกับพฤหัสบดีที่สองของเดือนมิถุนายน
- วันครูโลก หรือ World Teachers’ Day ตรงกับวันที่ 5 ตุลาคม ของทุกปี
1.ประวัติ “วันครู” หรือ “วันครูแห่งชาติของไทย” ตรงกับวันที่ 16 มกราคมของทุกปี
วันครู มีจุดเริ่มต้นจากการประชุมสามัญคุรุสภาประจำปี พ.ศ.2499 จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีและประธานกรรมการอำนวยการคุรุสภากิตติมศักดิ์ ได้กล่าวคำปราศรัยต่อที่ประชุมครูทั่วประเทศ โดยมีใจความสำคัญสื่อถึงพระคุณของคุณครู เพราะครูเป็นผู้ให้แสงสว่าง ให้ความรู้และชี้นำทางให้ลูกศิษย์ จึงควรมี “วันครู” เกิดขึ้นเพื่อให้บรรดาลูกศิษย์ได้แสดงความเคารพ สักการะต่อครูผู้มีพระคุณ เช่นเดียวกับวันตรุษหรือวันสงกรานต์ ที่เป็นประเพณีในการระลึกถึงบรรพบุรุษผู้ให้กำเนิด คุณครูก็เปรียบเสมือนผู้ให้กำเนิดคนที่สองเช่นกัน
จากแนวความคิดนี้ประกอบกับความเห็นของหลายๆ ฝ่ายที่เกี่ยวข้องจึงกำหนด “วันครู” ขึ้นเพื่อให้เป็นวันแห่งการรำลึก ถึงความสำคัญของครูในฐานะที่เป็นผู้เสียสละ ประกอบคุณงามความดี เพื่อประโยชน์ของชาติและประชาชน โดยวันครูจัดขึ้นครั้งแรกในวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2500 สถานที่จัดงานวันครูครั้งแรกคือกรีฑาสถานแห่งชาติ (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของสนามศุภชลาศัย) ในจังหวัดพระนครและธนบุรี ทั้งนี้กระทรวงศึกษาธิการได้ให้นักเรียนและครูหยุดในวันดังกล่าว
กิจกรรมวันครูแห่งชาติ
ปัจจุบันการจัดงานวันครูจะจัดขึ้นพร้อมกันทั่วประเทศ ในส่วนกลางจะมีปลัดกระทรวงศึกษาธิการเป็นประธาน ประกอบด้วยบุคคลหลายอาชีพร่วมกันเป็นผู้จัด สำหรับส่วนภูมิภาคมอบให้จังหวัดเป็นผู้ดำเนินการ อาจจะจัดรวมกันที่จังหวัดหรือแต่ละอำเภอก็ได้
โดยวันครูจะประกอบด้วย 3 กิจกรรมหลัก ได้แก่
- กิจกรรมทางศาสนา
- พิธีรำลึกถึงพระคุณบูรพาจารย์
- และกิจกรรมเพื่อความสามัคคีในหมู่คุณครู
- นอกจากนี้สถานศึกษาหลายแห่ง ยังนิยมจัดกิจกรรมสัปดาห์วันครู มีนิทรรศการให้ความรู้ และการประกวดในหัวข้อเกี่ยวกับครู เช่น กล่าวสุนทรพจน์ แต่งคำประพันธ์ วาดรูป เป็นต้น
สำหรับนักเรียนปัจจุบันหรือศิษย์เก่า ในวันนี้ก็จะเดินทางไปพบกับคุณครู ที่เคยสอนหรือเคยเป็นครู-ลูกศิษย์กัน เพื่อรำลักถึงพระคุณของครู พร้อมดอกไม้เพื่อไหว้ครู อาทิ พวงมาลัย ดอกกุหลาบ หรือจะเป็นสิ่งของเล็กๆ น้อยๆ อาทิ กระเช้าผลไม้ เครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ เป็นต้น
ดอกไม้ประจำวันครู คือ ดอกกล้วยไม้
ดอกกล้วยไม้ เป็นดอกไม้ประจำวันครู โดยประกาศเมื่อปี พ.ศ. 2539 ความหมายเนื่องจากการเจริญเติบโตของกล้วยไม้ต้องให้ความสำคัญในการดูแลเอาใจใส่เป็นเวลานาน เพื่อให้ได้ผลิดอกสวยงาม เช่นเดียวกับการใช้เวลาอบรมสั่งสอนลูกศิษย์ ก็ต้องใช้ทั้งวิชาความรู้ที่มีและความเอาใจใส่ เพื่อให้เติบโตเป็นอนาคตที่ดีของประเทศชาติ
2. “วันไหว้ครู” พฤหัสบดีที่สองของเดือนมิถุนายน
วันไหว้ครูเป็นประเพณีที่สืบต่อกันมาตั้งแต่อดีต เป็นการแสดงตนเพื่อขอเป็นศิษย์ของท่านโดยตรง และอีกนัยหนึ่งเพื่อแสดงความระลึกถึงบุญคุณของครู โดยจะจัดขึ้นในช่วงเดือนมิถุนายน หรือจัดขึ้นหลังเปิดภาคการศึกษาใหม่ หรือตรงกับพฤหัสบดีที่สองของเดือนมิถุนายน จัดพิธีไหว้ครูในวันพฤหัสบดีเพราะเนื่องจากตามความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เพราะเชื่อว่าพระพฤหัสเป็นเทพที่ส่งเสริมวิทยาการและความเฉลียวฉลาด
สิ่งสำคัญในวันไหว้ครู
การประดิษฐ์พานไหว้ครูโดยนักเรียนและเหล่าลูกศิษย์ ประกอบด้วยดอกไม้ที่มีความหมายดีและสื่อถึงการรำลึกถึงคุณครู ได้แก่ ดอกมะเขือ หญ้าแพรก ดอกเข็ม และข้าวตอก ในอดีตพานไหว้ครูมักจะประดิษฐ์จากดอกไม้ แต่ในปัจจุบันมีการออกแบบและใช้ความคิดสร้างสรรค์เพิ่มมากขึ้น มีทั้งพานแบบการ์ตูน ขนม ผลไม้ ฯลฯ
ที่มาภาพ : แบบพานไหว้ครูสวยๆ พานไหว้ครูความคิดสร้างสรรค์ พานดอกไม้สวยงาม
ในพิธีไหว้ครู จะมีตัวแทนในการถือพานไหว้ครู
เป็น ชาย 1 คน หญิง 1 คน โดยจะต้องมีคุณสมบัติเพียบพร้อมในด้านต่างๆ อาทิ บุคลิกภาพ การเรียน กิจกรรม การประพฤติตน เป็นต้น ‘ผู้ชายจะถือพานธูปเทียน’ ส่วน ‘ผู้หญิงจะถือพานดอกไม้’ จากนั้นจะเข้าสู่พิธีโดยการสวด “บทสวดไหว้ครู” กล่าวคำปฏิญาณตน และนำพานไหว้ครูมอบให้คุณครู บางสถานศึกษามีการร้องเพลงพระคุณที่สาม ซึ่งเปรียบเสมือนเพลงประจำตัวของคุณครู
3.“วันครูโลก” 5 ตุลาคม ของทุกปี
วันครูโลก (World Teacher’s Day) กำเนิดขึ้นมาจากความร่วมมือของ UNICEF, องค์กรแรงงานระหว่างประเทศ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาทั่วโลก เพื่อเชิดชูและยกระดับอาชีพครู สร้างมาตรฐานและสวัสดิการของครู รวมถึงการจัดรูปแบบการศึกษาให้เหมาะสม เนื่องจากครูมีบทบาทในการขับเคลื่อนการศึกษาให้มีความเจริญก้าวหน้า และเพื่อให้ครูทั่วโลกได้ตระหนักถึงความรับผิดชอบของตนที่มีต่อสังคม และเพื่อปลูกฝังจิตสำนึกที่ดีในการช่วยเหลือมนุษย์ด้วย
โดย “วันครูโลก” ถูดจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ในวันที่ 5 ตุลาคม มีการเฉลิมฉลองวันครูโลกเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2537 ซึ่งเป็นวันครบรอบข้อเสนอของ ILO / UNESCO ในปี พ.ศ. 2509 เกี่ยวกับสิทธิของครู ในระบบสถาบันการศึกษา ครอบคลุมถึงบุคลากรทางการศึกษาในระดับอุดมศึกษา
สรุปแล้ว
- “วันครู” หรือ วันครูแห่งชาติของไทย กำหนดขึ้นให้ตรงกับวันที่ 16 มกราคม มีการจัดกิจกรรม สัปดาห์วันครู มีนิทรรศการให้ความรู้ และการประกวดในหัวข้อเกี่ยวกับครู ศิษย์เก่ากลับไปหาครู ฯลฯ
- “วันไหว้ครู” จะจัดขึ้นหลังเปิดภาคการศึกษาใหม่ หรือตรงกับพฤหัสบดีที่สองของเดือนมิถุนายน กิจกรรมเด่นๆ มีตัวแทนในการถือพานไหว้ครู
- “วันครูโลก” 5 ตุลาคม ของทุกปี เพื่อเชิดชูอาชีพครูที่มีบทบาทในการขับเคลื่อนการศึกษาให้มีความเจริญก้าวหน้า
