โรคหืด เป็นผลจากการอักเสบเรื้อรังของหลอดลม โดยแสดงอาการได้หลายรูปแบบ เช่น ไอ แน่นหน้าอก หอบเหนื่อย หายใจเสียงหวีด ไขข้อสงสัยโรคหืดโดย พญ.พวงรัตน์ ตั้งธิติกุล แพทย์เฉพาะทางด้านอายุรศาสตร์โรคระบบการหายใจและภาวะวิกฤตโรคระบบการหายใจ ศูนย์อายุรกรรม โรงพยาบาลนวเวช ได้ตอบคำถามพร้อมอธิบายอาการของโรคหืดเอาไว้อย่างละเอียด สำหรับนำไปสังเกตตนเองและคนรอบข้าง หากมีอาการดังกล่าวจะได้เข้าสู่กระบวนการรักษาได้อย่างทันท่วงที
อาการโรคหืด
อาการโรคหืด มักมีความแตกต่างในแต่ละบุคคล ทั้งในด้านอาการแสดง และความรุนแรง เป็นผลจากการอักเสบเรื้อรังของหลอดลม โดยแสดงอาการได้หลายรูปแบบ เช่น ไอ แน่นหน้าอก หอบเหนื่อย หายใจเสียงหวีด อาการอาจกลับเป็นซ้ำ หรือกำเริบ เมื่อมีปัจจัยกระตุ้น เช่น การติดเชื้อ การสัมผัสสิ่งกระตุ้นที่แพ้ หรือสารที่ทำให้เกิดการระคายเคือง
“ผู้ป่วยหอบหืด มีลักษณะหลอดลมไวต่อสิ่งกระตุ้น ดังนั้นเมื่อสัมผัสสารกระตุ้น หรือ ภาวะที่กระตุ้น จะทำให้เกิดภาวะหลอดลมตีบเฉียบพลันรุนแรง และอาจเสียชีวิตได้ หากได้รับการรักษาไม่ทันท่วงที”
อาการอะไรที่ต้องเฝ้าระวังว่าจะเป็นโรคหืด?
ถ้ามีอาการดังต่อไปนี้ ควรเฝ้าระวังว่าจะมีโอกาสเป็นโรคหืด
1. อาการของระบบทางเดินหายใจมากกว่าหนึ่งอย่าง เช่น ไอ แน่นหน้าอก หอบเหนื่อย หายใจเสียงหวีด
2. อาการแย่ลงช่วงกลางคืน หรือ ช่วงเช้า
3. อาการและความรุนแรงมีความแปรปรวนตามเวลา
4. อาการหอบหืด ถูกกระตุ้นโดยบางปัจจัย เช่น การติดเชื้อไข้หวัด การสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ สารก่อระคายเคือง สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง การออกกำลังกาย
เมื่อไหร่ควรสงสัยว่าเป็นโรคหืด?
การวินิจฉัยต้องประกอบด้วย 2 ส่วน
1.อาการที่เข้าได้กับโรคหืด โดยอาการอาจเป็น ๆ หาย ๆ ไม่จำเป็นต้องแสดงอาการตลอดเวลา อาจมีความหลากหลายของอาการในช่วงวัน หรือ ฤดูกาล
2.ตรวจพบการแปรปรวนของการอุดกั้นหลอดลมในช่วงขาออก ซึ่งต้องวินิจฉัยโดยแพทย์
ใครคือกลุ่มเสี่ยงที่อาจจะเป็นโรคหืด?
A: เนื่องจากโรคหืด สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรม และพบว่าสัมพันธ์กับภาวะภูมิแพ้บางอย่าง
ดังนั้นหากมีประวัติอาการระบบทางเดินหายใจช่วงวัยเด็ก ประวัติเยื่อบุจมูกอักเสบจากภาวะภูมิแพ้ หรือภูมิแพ้ผิวหนัง ของทั้งตัวเองและคนในครอบครัว อาจต้องเฝ้าระวังสังเกตอาการระบบหายใจที่เข้าได้กับอาการแสดงของโรคหืด
เมื่อสงสัยว่าเป็นโรคหืดควรทำอย่างไร?
A: พิจารณาเข้าพบแพทย์ เพื่อตรวจวินิจฉัย และให้การรักษาอย่างเหมาะสม อีกทั้งควรได้รับคำแนะนำในการปฎิบัติตัว เรียนรู้การรักษาภาวะเบื้องต้นหืดกำเริบเฉียบพลัน
คนไข้โรคหืดอาการแบบไหน? ที่ควรรีบพ่นยา และมาพบแพทย์
หากผู้ป่วยโรคหืด รู้สึกว่าอาการหืดกำเริบเฉียบพลันรุนแรง อันได้แก่
- เหนื่อยจนไม่สามารถพูดเป็นประโยคได้
- กระสับกระส่าย
- หมดสติ เขียว ออกซิเจนตก
แนะนำให้พ่นยาขยายหลอดลมพ่นสูดชนิดออกฤทธิ์เร็ว และรับนำส่งโรงพยาบาลทันที โดยพิจารณาพ่นยาซ้ำทุก 15 นาที จนกว่าจะถึงโรงพยาบาล
วิธีดูแลตัวเองไม่ให้หอบหืดกำเริบ
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์
- เลี่ยงการสัมผัสสิ่งกระตุ้น เช่น ฝุ่น ควันบุหรี่ ไรฝุ่น ละอองหญ้า เกสรดอกไม้ ขนสัตว์
- รักษาสุขภาพ ทั้งร่างกายและจิตใจ ออกกำลังสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ
- หลีกเลี่ยงอากาศที่เย็นหรือร้อนมากจนเกินไป
- พกยาสูดบรรเทาอาการติดตัวไว้ เมื่อมีอาการให้สูดดม ถ้าไม่ดีขึ้นรีบพบแพทย์
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ผักผลไม้ ดื่มน้ำอุ่นๆ
- ติดตามการรักษาและพบแพทย์ตามนัดสม่ำเสมอ
กรณีที่อาการกำเริบน้อยถึงปานกลาง
เช่น ไอ เหนื่อย แน่นหน้าอก แต่ยังพูดคุยได้เป็นประโยค ไม่มีอาการแสดงของหืดกำเริบเฉียบพลันรุนแรง อาจพิจารณาปรับยาตามที่แพทย์ประจำตัวเคยแนะนำไว้ หรือพ่นยาขยายหลอดลมพ่นสูดชนิดออกฤทธิ์เร็ว ทุก 15- 20 นาที หากพ่นยาติดต่อกัน 3 ครั้ง อาการไม่ดีขึ้น ควรรีบไปพบแพทย์
การรักษาคนไข้โรคหืด
ป้องกันความเสี่ยงในอนาคต: การเสียชีวิตจากโรคหืด ลดโรคหืดกำเริบเฉียบพลัน ลดการเสื่อมของสมรรถภาพปอด และอาการข้างเคียงจากการรักษา
