ป.ป.ช. ปรับหลักเกณฑ์ใหม่: คู่สมรสโดยพฤตินัยของเจ้าพนักงานรัฐได้รับการรับรองทางกฎหมาย
คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้ประกาศปรับหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการกำหนดสถานะ “คู่สมรส” สำหรับผู้ที่อยู่กินฉันสามีภริยากับเจ้าพนักงานของรัฐ แม้ว่าจะไม่ได้จดทะเบียนสมรส โดยหลักเกณฑ์ใหม่ที่ออกมาในปี พ.ศ. 2568 นี้ ได้ยกเลิกข้อกำหนดเดิมจากปี พ.ศ. 2561 และกำหนดเกณฑ์ใหม่ที่ให้การรับรองทางกฎหมายแก่คู่สมรสที่มิได้จดทะเบียนสมรส หากเข้าเงื่อนไขที่กำหนดไว้
สาระสำคัญของประกาศฉบับใหม่
ภายใต้หลักเกณฑ์ใหม่ของ ป.ป.ช. บุคคลที่อยู่กินฉันคู่สมรสกับเจ้าพนักงานของรัฐโดยมิได้จดทะเบียนสมรส จะได้รับการรับรองว่าเป็นคู่สมรสตามมาตรา 102 วรรคสอง และมาตรา 126 วรรคสาม แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561 หากมีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้:
- ได้ทำพิธีสมรสหรือพิธีอื่นใดที่คล้ายคลึงกัน และมีพยานรู้เห็นในครอบครัวหรือสังคมรับรู้ถึงสถานะการอยู่ร่วมกัน
- เจ้าพนักงานของรัฐแสดงออกหรือมีพฤติการณ์ที่สังคมรับรู้ว่าอยู่ในสถานะคู่สมรส
- กรณีที่เคยจดทะเบียนสมรสและหย่าขาดตามกฎหมาย แต่ยังคงแสดงออกหรือมีพฤติการณ์ที่สังคมรับรู้ว่าเป็นคู่สมรสกัน
ประกาศนี้มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 22 มกราคม 2568 เป็นต้นไป
วิเคราะห์ผลกระทบและนัยสำคัญ
1. ผลกระทบต่อเจ้าพนักงานรัฐ
การเปลี่ยนแปลงหลักเกณฑ์นี้อาจส่งผลให้เจ้าพนักงานของรัฐที่มีคู่สมรสโดยพฤตินัยต้องระมัดระวังเกี่ยวกับทรัพย์สินและผลประโยชน์ทางกฎหมาย เนื่องจากการรับรองสถานะเช่นนี้อาจมีผลต่อการตรวจสอบทรัพย์สินและการทุจริตของเจ้าหน้าที่รัฐ โดย ป.ป.ช. สามารถตรวจสอบและติดตามทรัพย์สินของคู่สมรสที่มิได้จดทะเบียนสมรสเช่นเดียวกับคู่สมรสที่จดทะเบียนแล้ว
2. ผลกระทบต่อสังคมไทย
- การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม: การรับรองคู่สมรสที่มิได้จดทะเบียนอาจสะท้อนถึงความยืดหยุ่นของกฎหมายไทยที่คำนึงถึงบริบททางสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป อย่างไรก็ตาม อาจเกิดข้อถกเถียงเกี่ยวกับสถานะทางกฎหมายของครอบครัวในแง่อื่น เช่น มรดก สิทธิในการดูแลบุตร เป็นต้น
- การบังคับใช้กฎหมาย: การตีความและบังคับใช้หลักเกณฑ์ใหม่ อาจต้องมีแนวทางที่ชัดเจนเพื่อป้องกันการฉวยโอกาสหรือการแอบอ้างสถานะคู่สมรสโดยมิชอบ
3. ประเด็นที่ควรจับตามอง
- วิธีการพิสูจน์ความสัมพันธ์ของคู่สมรสที่ไม่ได้จดทะเบียน
- การใช้กฎหมายฉบับนี้ในการตรวจสอบการทุจริตของเจ้าพนักงานรัฐ
- ปฏิกิริยาของสังคมและองค์กรที่เกี่ยวข้องกับสิทธิสตรีและครอบครัว
การปรับเปลี่ยนหลักเกณฑ์ของ ป.ป.ช. ในครั้งนี้ ถือเป็นการยกระดับมาตรฐานในการตรวจสอบเจ้าพนักงานของรัฐ และสะท้อนถึงการปรับตัวของกฎหมายให้เข้ากับสภาพสังคมไทยที่เปลี่ยนแปลง อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อถกเถียงและผลกระทบที่ต้องติดตามต่อไป โดยเฉพาะด้านการบังคับใช้กฎหมายและความคาดหวังของสังคมเกี่ยวกับสถานะของครอบครัวในอนาคต
